دلیل نیامدن نام حضرت علی(علیه السلام) در قرآن
در مورد امیرالمؤمنین (علیه السلام) پرسش دیگری که بسیار مطرح می‌شود این است که چرا نام آن حضرت در قرآن نیامده است؟ چرا با وجود این که امیرالمؤمنین (علیه السلام) تا به این اندازه مورد احترام است، نام او با صراحت در قرآن ذکر نشده است؟ این یکی از سؤالاتی است که در طول تاریخ بارها به وسیله برخی از شیاطین مطرح شده و علما و بزرگان ما نیز در کتاب‌های خود ـ
از جمله حضرت امام(ره) در کتاب «کشف الاسرار» که در پاسخ کتاب «اسرار هزار ساله» کسروی مرتد نوشته اند ـ به مناسبت‌های مختلف آن را پاسخ داده اند.
این سؤال دو پاسخ کلی دارد:
پاسخ اول:
مربوط به این نکته است که در تشریع احکام الهی و بیان مسائل مربوط به شریعت، تنظیم و جریان کلی امور همواره با این حکمت همراه است که زمینه آزمایش افراد فراهم شود و انسان ها با استفاده از اراده و اختیار خود در جهت اطاعت از اوامر و نواهی الهی ـ که در نهایت به تکامل آنها منجر می‌شود ـ گام بردارند. مثلا خداوند می‌توانست از ابتدا به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بگوید که به طرف کعبه نماز بخواند، اما ابتدا بیت المقدس را قبله قرار می‌دهد و آن گاه پس از مدتی آن را تغییر می‌دهد. در تبیین فلسفه این کار، خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید:
و ما جعلنا الق بله الّتی کنت علیها لاّ ل نعلم من یتّبع الرّسول ممّن ینقلب علی عق بیه ؛۶
یعنی این آزمایشی الهی بود تا از طریق آن، مؤمنان واقعی و کسانی که تابع محض اوامر خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند، شناخته شوند و مشخص شود که چه کسانی تسلیم امر و نهی خداوند هستند و چه کسانی قلباً ایمان نیاورده و به دنبال بهانه گیری اند. کسانی که ایمان واقعی ندارند در این امر تشکیک کرده و می‌گویند: چگونه ممکن است حکم خداوند متعال عوض شود؟! پس تکلیف نمازهای قبلی که به جانب بیت المقدس خواندیم چیست؟! اگر آنها درست بود، پس آیا نمازهای فعلی که به سمت کعبه می‌خوانیم باطل است؟! و سخنانی از این قبیل. خدای متعال می‌فرماید، هدف از این کاراین بود که معلوم شود چه کسانی ایمان واقعی دارند.
از این رو در بیان مسائل مربوط به شریعت اگر تمام مطالب شفاف و بدون ابهام مطرح شود، در بسیاری از موارد حکمت امتحان تحقق پیدا نمی‌کند. طبیعت امتحان همین است که باید با اندکی ابهام توأم باشد و اگر تمام مسائل روشن و واضح باشد امتحان معنا پیدا نمی‌کند. در مورد خلافت و ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) نیز حکمت امتحان اقتضا کرده تا این مسأله کاملا صاف و بدون هیچ پیرایه نباشد، و اگر در آیات مربوط به امیرالمؤمنین (علیه السلام) نام آن حضرت صریحاً ذکر می‌شد با این حکمت منافات داشت.
پاسخ دوم ـ
که حضرت امام (ره) نیز در کتاب کشف الاسرار مطرح فرموده اند و ظاهراً آن را مناسب تر می‌دانند این است که اگر نام مبارک امیرالمؤمنین (علیه السلام) با صراحت در قرآن آمده بود، منافقانی که تصمیم به قتل پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) گرفته بودند تا پس از آن حضرت به ریاست برسند، برای نیل به مقصود خود در قرآن دست کاری می‌کردند؛ و روشن است که دست کاری و تحریف قرآن چه لطمه جبران ناپذیری بر پیکر اسلام وارد می‌ساخت.
شیعه آنلاین
