آیت الله شیخ لطف اللّه صافی گلپایگانی
﴿ بسم اللّه الرّحمن الرّحیم ﴾
آیت اللّه آقای حاج شیخ لطفاللّه صافی(مد ظله العالی)، فقیه، اسلام شناس و اندیشمند بزرگ معاصر، در سال 1337 هـ.ق، در شهر گلپایگان، قدم به صحنه هستی نهاد.
والدین
پدر او عالم عارف، مرحوم آیت اللّه آخوند ملا محمّد جواد صافی، (متولد 1287 هـ.ق) بود که علاوه بر تخصّص، تحقیق، تألیف و تدریس در گرایشهای مختلف علوم اسلامی مانند فقه، اصول، کلام، اخلاق، حدیث و...، در زمینه هنرهای ارزشمندی چون شعر و خوشنویسی نیز سرآمد بود. زهد، تقوی، عشق به ولایت و فضیلتهای علمی اخلاقی آن بزرگ مرد، از یک سو و مواضع قدرتمندانه او در سنگر امر به معروف و نهی از منکر و جبهه گیریهای صریحش در برابر افکار انحرافی، غیرمتدیّنان، ظالمان و جابران آن روزگار از سویی دیگر، هر قدر که مردم گلپایگان را شیفته و مطیع محض او مینمود، هیأت حاکمه، خوانین و زورگویان را در برابرش شکنندهتر میکرد؛ چنان که آنها همیشه او را سدّ راه اعمال خلاف شرع و بدعتگذاریهای خود دیده و تا زنده بود از غیرت دینی و خشم الهی او میترسیدند.
آفتاب عمر آن عالم جلیل القدر در افق عصر 27 رجب سال 1378 هـ.ق، مصادف با شب شهادت حضرت امام موسی کاظم، علیه السلام، غروب کرد.
مادر او بانوی فاضله، شاعره و عاشق اهل بیت، علیهم السّلام، فاطمه خانم، دختر آیت اللّه آخوند ملا محمّد علی، بود.
از ویژگیهای بزرگ معنوی، اخلاقی، که در وجود آن مرحومه، متبلور بود، میتوان به تعبد، اخلاص، تقوی، معرفت به حضرت حق، شجاعت، صراحت لهجه، شوهر داری کمنظیر و اهتمام در تربیت کودکان، راز و نیاز خاشعانه و ذکر و دعا و نماز شب اشاره کرد.
تحصیلات
آیت اللّه صافی، در نوجوانی قدم به وادی علم و معنویت، حوزه، نهاد و میهمان صفای حلقههای صمیمی درس و بحث و مَحرَم شور وصفناپذیر مناجات نیمه شب پاکباختگان حوزه شد. ابتدا در گلپایگان، کتب پایه ادبیات عرب را نزد عالم جلیل القدر، مرحوم آخوند ملا ابوالقاسم مشهور به «قطب» آغاز کرد و ادامه مباحث ادبیات، کلام، تفسیر، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح در همانجا پی گرفت و در این مدت حجم وسیع کتب مهم رشتههای مذکور را نزد پدر بزرگوارش، آیت اللّه آخوند ملا محمّد جواد صافی آموخت. در سال 1360 هـ.ق، گلپایگان را با دنیایی از خاطرههای شیرین دوران کودکی و نوجوانی و لذت حضور در کنار پدر و مادری مهربان و دلسوز، که اکنون از حسرت فراق او پریشان بودند، ترک کرد و رنج مشکلات هجرت به قم را پذیرا شد، تا با حضور در مجلس درس و بحث اساتید بزرگ حوزه علمیه قم به تکمیل تحصیلات و تحقیقات خود بپردازد.
ایشان چند سال بعد به نجف اشرف مشرف شد و در آنجا نیز از محضر مراجع عالیقدر آن حوزه، برای یک سال بهرهمند گشت.
هوش و استعداد فوقالعاده و تلاش و جدیّت در امر تحصیل او را مورد علاقه خاص اساتید بزرگ قم و نجف قرار داد. آیت اللّه صافی پس از آن مجدداً به قم بازگشتند و بیش از پانزده سال حلقهنشین مجلس درس و بحث و اخلاق و عرفان مرجع پرافتخار شیعه، آیت اللّه بروجردی و نیز یکی از مشاورین ویژه و برجسته و از اصحاب خاص استفتاء آن بزرگوار گشت و آن مرحوم، نظر به توانایی والای علمی آیت اللّه صافی، پاسخگویی به سوالات مهم و حساسی از فقه و کلام شیعی و نیز نگارش کتاب ارزشمندی درباره مهدویّت را که منتخبالاثر نام گرفت، به ایشان واگذار کردند.
از اساتید مهم آن بزرگوار در قم، مراجع تقلید، آیات عظام: سید محمّد تقی خوانساری، حجّت، صدر، بروجردی و در نجف، آیات عظام: شیخ محمّد کاظم شیرازی، سید جمالالدین گلپایگانی و شیخ محمّد علی کاظمی را میتوان نام برد.
ویژگیهای آیت اللّه صافی
زهد، تقوی، اخلاص، قناعت، توکل، سعه صدر، صراحت لهجه و امر به معروف و نهی از منکر، از ویژگیهای مهم روحی - اخلاقی این فقیه وارسته است.
وجودش، دریای بیکرانه عشق به انوار مقدس ائمه معصومین، علیهمالسّلام، است و هر پگاه بعد از نماز، در دعای عهد، میتوان ترنّم تمنّای دل شیداییش را در نغمه «العجل العجل یا مولای یا صاحب الزمان» شنید و او را عصرهای جمعه، میان خیل عاشقان مهدی (عج)، میهمان لحظههای پر معنویت مسجد جمکران، دید.
تدریس، تحقیق و تسلط در زمینه علوم متنوع اسلامی همچون فقه، اصول، کلام، حدیث، رجال و...، تألیف حدود هشتاد اثر ارزشمند و محققانه به زبانهای فارسی و عربی که بعضی از آنها به چند زبان دیگر نیز ترجمه شده، از ویژگیهای علمی ایشان است.
برخورداری از چنین موقعیتهای والای علمی، ایشان را در حوزه علمیه قم، در ردیف ممتازین قرار داد و بزرگانی چون آیات عظام: سید جمالالدین گلپایگانی، بروجردی، امام خمینی و سید محمد رضا گلپایگانی و بعضی دیگر، مقام بلند علمی - معنوی او را ارج نهادند؛ و آیتاللّه سید جمالالدین گلپایگانی در حدود 45 سال پیش، اجتهاد متین و اوج مقام فقهی آیت اللّه صافی را طی مکتوبی مهم، اعلام کرد.
ایشان، سالها از طرف مرحوم آیت اللّه بروجردی و پس از ارتحال آن بزرگوار، از معدود کسانی بود که مسوولیت امتحان فضلای حوزه در سطح عالی و درس خارج را داشته و شماری از مجتهدان کنونی و مدرسین حوزه علمیه قم، نزد معظمله امتحان دادهاند.
این فقیه گرانقدر، علاوه بر موارد مذکور، مطالعات گستردهای در زمینه ادبیات و تاریخ اسلام و ایران داشته و ضمن آشنایی با قالبهای گوناگون شعری، در سرودن شعر نیز مهارت کامل دارند.
این مرجع فرزانه، حتی اکنون نیز با تمامی مشغلههای موجود، اخبار و مسائل دنیا و بالخصوص جهان اسلام را هر روز با دقت تمام از طریق رسانههای گروهی دنبال کرده و بنا به اطلاعات وسیع تاریخی - سیاسی، از قدرت تحلیل بالایی در زمینه رویدادهای منطقهای، جهانی و دنیای اسلام برخوردار است و مصداق واقعی «عالِم به زمان» میباشد.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، حضور در صحنههای مختلف مبارزه با رژیم ستمشاهی باعث حساسیت ساواک، نسبت به این فقیه آگاه گشت و بالاخره به توقیف یکی از کتب ایشان که حاوی مطالبی در نقد فساد رژیم شاه بود، منجر شد. در همین حال نشر بعضی کتب مهم آیت اللّه صافی که در دفاع از تشیع نگاشته بود نیز، در بعضی از کشورهای عربی ممنوع شد و بدین صورت دولتمردان این کشورها همسو با برخی مزدوران قلم بدست استعمار، نتوانستند خشم خود را از نوشتههای آگاهی بخش و بیدار کنندهاش، پنهان نمایند.
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ایشان در سال 1358 هـ.ش، به عنوان عضو مجلس خبرگان اوّل، انتخاب و در سال 1359 هـ.ش، از سوی حضرت امام خمینی (قدس سره) به عضویت شورای نگهبان منصوب شد و هشت سال به عنوان دبیر شورای نگهبان، منشأ خدمات ارزندهای به نظام مقدس و مردم عزیز گشت، و در پاسداری از حریم اسلام و قرآن، لحظهای تردید به خود راه نداد.
آیت اللّه صافی، که حداقل از دو دهه قبل، با وجود داشتن تمامی شرایط مرجعیت، کریمانه از آن گذشته بود، با ارتحال آیت اللّه گلپایگانی، قدس سره، در آذر ماه 1372 هـ.ش، بنا به تقاضاهای مکرّر و اصرار پی در پی علما و مردم، بالاخره تصدی مرجعیت را پذیرفت و اکنون به عنوان یکی از مراجع عمده، و ارکان اصلی حوزه علمیه قم، به شمار میرود.
سایت شیعه نیوز
